Financiering

Beleidsvoornemens treasurybeheer
Het treasurystatuut bevat de lokale spelregels waar het college van burgemeester en wethouders  rekening mee moeten houden bij het aantrekken of uitzetten van geldleningen en het verstrekken van garanties.

Het beleid van de gemeente is gericht op het zoveel mogelijk afdekken van de financieringsbehoefte met kortlopend geld. Dit doet de gemeente zolang de rente daarvan lager is dan de rente op langlopend geld.

Risicobeheer
Het doel van (financieel) risicobeheer is het beheersen van het renterisico, kredietrisico, liquiditeitsrisico en koersrisico. Voor de gemeente spelen vooral het renterisico en het kredietrisico een rol. De overige risico's spelen in mindere mate een rol, omdat de gemeente slechts een beperkte beleggingsportefeuille (=koersrisico) heeft en relatief gemakkelijke toegang tot de geld- en kapitaalmarkt (= liquiditeitsrisico).

Renterisico
Voor de beheersing van het renterisico zijn in de wet Fido twee normen opgenomen, de kasgeldlimiet en de renterisiconorm.

Kasgeldlimiet
Leningen met een looptijd korter dan één jaar vallen onder de kortlopende schuld.
De kasgeldlimiet stelt dat de gemiddelde omvang van de kortlopende schuld per kwartaal maximaal 8,5% van het totaal van de lasten in de begroting mag bedragen.
De kasgeldlimiet mag je als gemeente overschrijden, maar niet langer dan twee aaneengesloten kwartalen.
Daarna moet tenminste een deel van de kortlopende leningen worden omgezet in langlopende leningen om binnen de grenzen van de kasgeldlimiet te blijven. In 2024 verwacht de gemeente in geen enkel kwartaal de kasgeldlimiet te overschrijden. En dus lijkt het ook  niet nodig te zijn in 2024 een langlopende lening aan te trekken.

In onderstaande tabel ziet u de ontwikkeling van de kasgeldlimiet 2024. De gemeente mag in 2024 gemiddeld in een kwartaal € 12,7 miljoen (afgerond) aan kortlopende leningen (= leningen korter dan 1 jaar) hebben.

De jaarlijkse aflossing en renteherziening op de langlopende schulden mag niet hoger zijn dan 20% van het totaal van de lasten in de begroting. Het doel van deze normering is het aanbrengen van voldoende spreiding in de leningenportefeuille. Dit om te voorkomen dat in enig jaar in verhouding veel leningen afgelost en geherfinancierd moeten worden. Wanneer de herfinanciering tegen een hoger rentepercentage moet geschieden, leidt dit tot hogere rentelasten voor de gemeentelijke begroting en daarmee is sprake van een financieel risico. De renterisiconorm is ingesteld om dit risico te beperken.

In onderstaande tabel geeft de gemeente inzicht in de te verwachten ontwikkeling van de renterisiconorm. De peildatum voor de renterisiconorm ligt op 1 januari van ieder jaar en voor 2024 verwacht de gemeente geen overschrijding van de renterisiconorm.

Kredietrisico
De gemeente loopt financieel risico omdat er leningen zijn verstrekt aan derden en omdat de gemeente garant staat voor aan derden verstrekte geldleningen. Voor de beheersing van het kredietrisico is inzicht in de leningen en de garantiestellingen nodig. Het treasurystatuut bepaalt dat uitsluitend leningen worden verstrekt of garanties worden afgegeven in het kader van de uitoefening van de publieke taak.

1. Uitgezette gelden
De uitzettingen heeft de gemeente verstrekt aan de deelnemingen Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SVN) o.a. voor startersleningen. (De gemeente verstrekt geen leningen meer voor blijvers), de Lange Dreef CV en enkele kleinere leningen aan derden. In onderstaande tabel ziet u een overzicht van de omvang van de door de gemeente uitgeleende gelden.

De omvang van de uitgezette geldleningen is ten opzichte van de begroting 2023 nagenoeg onveranderd gebleven. Omdat wij deze gelden hebben uitgeleend aan financieel gezonde partijen, schat de gemeente het kredietrisico op deze leningen zeer laag in.

2. Garantstellingen (stand per 31 december 2022)
De gemeente staat als eerste of als tweede achtervang garant voor ruim € 186,6 miljoen aan leningen die derden bij een bank hebben aangetrokken. Voor ruim 10,7 miljoen gaat het om leningen waarbij de gemeente als eerste garant fungeert. Hieronder vallen onder andere leningen van de stichting Hoenderdaal Sportaccommodaties (€ 2,9 miljoen) en Woningbouwvereniging Amerongen (€ 6,9 miljoen) Voor het overige is sprake van een 7-tal kleinere leningen voor een totaalbedrag van € 0,9 miljoen.

Ook staat de gemeente als achtervang garant voor een bedrag van bijna 174.985 miljoen aan leningen van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Dit gaat hoofdzakelijk om leningen die verstrekt zijn door de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) (voor ruim € 122 miljoen) en de Nederlandse Waterschapsbank (NWB) (voor bijna € 32miljoen) voor de realisatie van woningbouw. Voor het overige is sprake van andere geldverstrekkers. De kans dat de gemeente als achtervang wordt aangesproken is vanwege de kredietwaardigheid van de WSW nagenoeg verwaarloosbaar.

Tenslotte staat de gemeente als achtervang nog garant voor ruim 0,9 miljoen voor aan particulieren verstrekte geldleningen.

Koersrisico
In onderstaande tabel ziet u de aandelen en andere waardepapieren waarin de gemeente heeft belegd en geven wij inzicht in de totale waarde van de beleggingsportefeuille tegen nominale waarde.

Rentevisie
Om de toekomstige rentelasten te kunnen begroten, moet een gemeente beschikken over een rentevisie. Die is nodig om de rentelasten van nieuw aan te trekken leningen te kunnen berekenen. De gemeente voert een conservatief rentebeleid zodat niet iedere rentebeweging op de markt leidt tot een bijstelling van de begroting.

• Op het moment dat aanvullende financieringsmiddelen nodig zijn, maakt de gemeente op basis van de dan geldende rentetarieven en renteverwachtingen een keuze voor kortlopende (looptijd korter dan een jaar) of langlopende leningen. Hierbij houdt de gemeente rekening met de geldende wettelijke voorschriften (kasgeldlimiet en renterisiconorm) en de uitgangspunten van het vastgestelde Treasurystatuut. Bij de huidige rentestanden is het voordelig om kort te financieren: kortlopende leningen kunnen tegen een lager rentepercentage worden aangetrokken dan langlopende leningen.

Voor kortlopende leningen hanteert de gemeente in 2024 een rentepercentage van 1,5%. Voor de nieuwe langlopende leningen hanteert de gemeente in 2024 een rentepercentage van 3,22%. (de stand van een 20-jarige geldlening zonder renteherziening bij BNG op 1 augustus 2023). Ten opzichte van de begroting 2023 stijgt het rentepercentage voor nieuwe geldleningen met 1,1% (was 2,12%).

In tabelvorm ziet de renteontwikkeling er als volgt uit:

Als de gemeente op de kapitaalmarkt een oplopende lange rente waarneemt, geeft het treasurystatuut de mogelijkheid een deel van de financieringsbehoefte versneld af te dekken met langlopende leningen.

Voor de uitvoering van de gemeentelijke taken is financiering nodig. Voor investeringen in materiële vaste activa (zoals bijvoorbeeld wegen en vastgoed) trekt de gemeente leningen aan en daarmee dekt zij de financieringsbehoefte meerjarig af.

Ontwikkeling van behoefte aan vreemd vermogen
In onderstaande tabel ziet u voor de komende jaren de te verwachten financieringsbehoefte op basis van de liquiditeitsprognose.

De financieringsbehoefte betekent niet dat de schuldomvang van de gemeente ook met deze bedragen stijgt. De gemeente lost namelijk ook op leningen af (die gedeeltelijk  moeten worden geherfinancierd) en ontvangt aflossingen op uitgezette leningen.

Schuldpositie
In onderstaande tabel ziet u de schuldpositie, zoals deze voortvloeit uit deze begroting. Bij de schuldpositie maakt de gemeente onderscheid in bruto- en netto schuld:

• Netto schuld: Bruto schuld – geldelijke bezittingen
• Bruto schuld: Langlopende leningen + Kortlopende schulden + crediteurenvorderingen +   overlopende passiva
• Geldelijke bezittingen: totaal van leningen aan deelnemingen + leningen aan verbonden partijen +          leningen aan derden + langlopende uitzettingen + kortlopende uitzettingen + debiteurenvorderingen + liquide middelen + overlopende activa.

In absolute zin is sprake van een toename van de bruto- en nettoschuld vanaf 2024. Oorzaken hiervan zijn het toegenomen investeringsvolume (o.a. voor onderwijshuisvesting) en de keuze om in de jaren 2026 en 2027 geen sluitende begroting te presenteren vanwege de korting van € 3 miljard die het Rijk wil toepassen op het gemeentefonds. In de paragraaf weerstandsvermogen is bij de kengetallen de informatie opgenomen over de ontwikkeling van de schuldquote en voor meer informatie daarover wordt u daar naar verwezen.

Rentemethodiek en renteresultaat
Voor de toerekening van de betaalde rente maakt de gemeente gebruik van de rente-omslag-methode. Door toepassing van de rente-omslag-methode wordt de rente aan de hand van de stand van de investeringen toegerekend aan de producten in de programmabegroting.

Uit bovenstaande tabel blijkt dat er € 2.496.000 rente toegerekend wordt aan de taakvelden van de programmabegroting en € 52.000 aan grondexploitaties. De rentelasten worden toegerekend aan de taakvelden op basis van het vastgestelde renteomslagpercentage. Volgens bovenstaande berekening zou de gemeente een rente-omslagpercentage van 1,64% moeten hanteren. Het BBV staat gemeenten echter toe om af te ronden. Om continuïteit in de cijfers te borgen, is gekozen om het renteomslagpercentage stabiel te houden op 1,5%.